Nevşehir Genel Bilgi

Konu: Nevşehir Genel Bilgi C.tesi Nis. 09, 2011 7:28 pm

İç
Anadolu Bölgesi’nde yer alan Nevşehir, doğusunda Kayseri, güney ve
güneybatısında Niğde, kuzeybatısında Kırşehir, kuzey ve kuzeydoğuda
Yozgat ili ile çevrilidir. İl, doğudan batıya doğru çukurluğu artan
Kızılırmak Vadisinin ikiye ayırdığı, güney ve kuzey bölgelerine
gidildikçe yükselen bir konumdadır. İl topraklarını orta yükseklikte
dalgalı düzlüklerden oluşan bir plato kaplamaktadır. Akarsu vadileri ile
yarılmış olan bu plato, il sınırları dışındaki Erciyes Dağı ile
Melendiz-Hasan Dağlarından çıkan lav ve tüflerin yığılması ile
oluşmuştur. Volkanik arazinin çeşitli biçimlerde aşınması ile
peribacaları ortaya çıkmıştır. Platonun kuzeyinde Kızıldağ (1.768 m.),
güneydoğusunda Hodul Dağı (1.949 m.), güneyinde de Erdaş Dağı (1.982 m.)
yer aşır. Oylu Dağı (1.680 m.), Gülşehir Hırka Tepesi (1.684 m.),
Avanos’ta İsmail Sivrisi (1.768 m.), ve İdiş Tepesi (1.339 m.) ilin
diğer yükseltileridir.

İldeki
başlıca düzlükler Kızılırmak boyunda yer alan ovalar ile Derinkuyu
Ovasıdır. Nevşehir’in en büyük ovası olan Derinkuyu ovası, güneye doğru
eğimli ve çok sayıda küçük akarsuyun taşıdığı alüvyonlarla kaplanmıştır.
Nevşehir’de bu ovalar dışında kimi taban topraklarda ve platolar
arasında, çok sayıda küçük düzlük vardır. Ova sayılabilecek kadar geniş
olmamalarına karşın, son yıllarda tarımda modern araçların kullanımının
artmasıyla, bu alanların önemi artmaya başlamıştır.

Nevşehir’de yeryüzü şekilleri açısından vadiler çok önemlidir. Volkanik
lav tüflerden oluşan kesimlerde, akarsular dar oluklar açmıştır. Vadiler
dar ve dik olduğundan verimli ovalar pek azdır.İlin en önemli vadisi
Kızılırmak vadisi olup Göreme vadisi, Karacaören vadisi, Damsa vadileri
bu vadiye dikey inen vadilerdir. Türkiye’nin en uzun ve önemli
vadilerinden biri olan Kızılırmak vadisinin Nevşehir’deki bölümü geniş
değildir. Yalnızca Avanos ve Gülşehir yörelerinde yer yer genişleyen
vadide dar ovalar oluşmuştur. Kızılırmak vadisine kuzeyden ve güneyden
çok sayıda yan vadi açılır.

İlin
başlıca akarsuyu Kızılırmak olup,çok derinden aktığı için de sulama ve
diğer şekillerde yararlanılamamaktadır. İlin kuzey kesiminden
kaynaklanan küçük akarsular Delice Irmağı’nın başlangıç kollarını
oluştururlar. İl toprak ve jeolojik yapısının sonucu olarak akarsu
bakımından yoksuldur. İlde Tatlarin ve Damsa barajları ardında suların
toplanması ile oluşan yapay göller bulunmaktadır. Doğal göl yoktur.
Deniz seviyesinden ortalama 1.150 m. yükseklikteki ilin yüzölçümü 5.467
km2 olup, toplam nüfusu 309.914’tür.

Jeolojik dönemlerde aktif birer volkan olan Erciyes, Hasan Dağı ve
Göllüdağ Nevşehir yöresinde, püskürmeler ile platoda, göller ve
akarsular üzerinde 100-150 m. kalınlığında farklı sertlikte tüf
tabakalarını oluşturmuştur. Bu tabakanın bünyesinde tüften başka tüffit,
ignimbirit tüf, lahar, volkan külü, kil, kumtaşı, marn aglomera ve
bazalt gibi jeolojik kayaçlar bulunmaktadır. Ana volkanlardan püsküren
maddelerle şekillenen plato, şiddeti daha az küçük volkanların
püskürmeleriyle sürekli değişime uğramıştır. Üst Pliosen’den başlayarak
başta Kızılırmak olmak üzere akarsu ve göllerin bu tüf tabakasını
aşındırmaları nedeniyle bölge bugünkü halini almış ve peribacalarının
oluşumunu sağlamıştır. Daha çok Ürgüp civarında bulunan peribacaları
konik gövdeli olup, tepe kısımlarında bir kaya bloğu bulunmaktadır.
Gövde tüf, tüffit ve volkan külünden oluşmuş kayaçtan; şapka kısmı ise
lahar ve ignimbirit gibi sert kayaçlardan oluşmaktadır. Kapadokya
Bölgesi’nde erozyunun oluşturduğu peribacası tipleri; şapkalı, konili,
mantar biçimli, sütunlu ve sivri kayalardır.

Peribacaları,
Ürgüp-Uçhisar-Avanos üçgeni arasında kalan vadilerde, Ürgüp-Şahinefendi
arasındaki bölgede Nevşehir Çat kasabası civarında, Kayseri Soğanlı
vadisinde ve Aksaray Selime Köyü civarında bulunmaktadır.
Peribacalarının dışında vadi yamaçlarında yağmur sularının oluşturduğu
ilginç kıvrımlar bölgeye ayrı bir özellik katmaktadır. Bazı yamaçlarda
görülen renk armonisi, lav tabakalarının ısı farkından dolayıdır. Bu
oluşumlar Uçhisar, Çavuşin-Güllüdere, göreme-Meskendir, Ortahisar
Kızılçukur ve Pancarlı vadilerinde bulunmaktadır.

İlin bitki örtüsü (Bozkır) Step özelliği gösterir. Nevşehir ilinde geniş
ve verimli nitelikte ormanlar olmamasına rağmen ilin çeşitli
yörelerinde orman olarak kabul edilen bitki toplulukları görülür. Bu
bitkilerin başında meşe yanında ardıç türleri, alıçlar, ahlatlar, yabani
erikler, cehriler gelmektedir. Hodul Dağı eteklerinde az da olsa çok
yaşlı ve soyu tükenmekte olan karaçam ağaçlarına rastlanmaktadır. Ayrıca
yol kenarlarında akasya ve akça ağaçlar bulunur. Vadi boylarında
görülen söğüt, kavak, ceviz gibi ağaç türleri ile geniş alanlara
yayılmış kayısı, badem, elma, armut gibi ağaç türleri de bunları
tamamlamaktadır.

Nevşehir’de karasal iklim hüküm sürmekte olup, yazları sıcak ve kurak, kışlar sert, soğuk ve yağışlı geçer.

İlin ekonomisi turizm, tarım, hayvancılık, ormancılık ve sanayie
dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, patates, buğday, şeker
pancarı, arpa, üzüm, çavdar, soğan, nohut, elma, karpuz, domates,
kavundur. Az miktarda fiğ, korunga, mısır ve yonca ve başta kayısı,
armut, kiraz olmak üzere çeşitli meyve de üretilmektedir . Mera
alanlarının azlığı nedeni ile hayvancılık genelde ahır hayvancılığı
şeklinde olup, aile tüketimine yöneliktir. Kızılırmak ve Damsa Baraj
Gölünde su ürünleri üretim tesisleri bulunmaktadır. Ayrıca ilin çeşitli
köylerinde el tezgahlarında halı ve kilim dokumacılığı yapılmaktadır.

Yer altı kaynakları bakımından zengin olan ilin Acıgöl ve Derinkuyu
yörelerinde perlit; Avanos’ta kaolin, Gülşehir’de barit, tuz ve linyit,
Ürgüp’te çimento hammaddesi ve ponza taşı hammaddesi bulunmaktadır.
Hacıbektaş ilçesindeki yataklardan çıkarılan ve bir tür albatr türü olan
hacıbektaştaşı hediyelik eşya yapımında kullanılmaktadır. İl toprakları
yer altı suları bakımından da zengin olup, Kozaklı Kaplıcaları’ndan
çıkan sıcak sular, Türkiye’de radyoaktivitesi en yüksek madensuyudur.

İlin
doğusunda yer alan Göreme Vadisi ve Ürgüp zengin doğal ve tarihsel
yapısı ile ülkenin başlıca turistik yerlerinden olup, son yıllarda ilin
ekonomisinde en büyük etken olmaktadır. Göreme Milli Parkı’nın bulunduğu
yörede birçok konaklama tesisi bulunmaktadır.

İlin sanayisi tarım ürünlerinin işlenmesiyle sınırlıdır. Ticaret ve
ulaştırma ekonomisinde etkilidir. Önemli karayollarının kavşak
noktasında yer alan Nevşehir’in kuzeydoğusundan Ankara-Kayseri demiryolu
geçer. Sümerbank Nevşehir Pamuklu Sanayii Müessesesi, çeşitli şarap
fabrikaları, un, dokuma, meyve suyu, pekmez, tarım araçları, tuğla ve
kiremit fabrikaları ilin başlıca sanayi kuruluşlarıdır.

Nevşehir (Muşkara) ilinin en eski yerleşim yeri Gülşehir ilçesi Civelek
Mağarası’nda görülür. Avanos’un Sarılar beldesi yakınlarındaki Zank
Höyük’te DTCF Öğretim üyelerinden Doç. Dr. Hüseyin Sever’in
başkanlığında yapılan kazılar sonucunda Eski Tunç Çağı’na
(M.Ö.3000-2000) ve Assur Ticaret Kolonileri Çağı’na (M.Ö.2000-1750) ait
eserler ele geçmiştir. Nevşehir civarında bulunan çok sayıdaki
höyüklerde özellikle Eski Tunç Çağı’na ait kalıntılar tespit edilmiştir.

Hititler
döneminde Kahve Dağı eteklerinde kurulan Nyssa bugünkü Nevşehir’dir.
Burada yapılan kazılardan ele geçen kalıntı ve buluntulardan Nyssa’nın
MÖ.3000 yıllara kadar uzanan bir tarihi olduğu anlaşılmaktadır. Bu bölge
tarih öncesi çağlardan beri yerleşmeye sahne olmuş ve “Kapadokya”
olarak tanımlanmaktadır.

Hititlerden sonra Kimmerler’in Frig egemenliğine son vermesi sonucu
yörede Medler (M.Ö.585), daha sonra da Persler (M.Ö.547) hakimiyet
kurmuşlardır. Persler bölgeyi ‘Satrap’ adını verdikleri valilerce
yönetmişlerdir. Persler, Kapadokya’dan geçerek başkentlerini Ege’ye
bağlayan, ‘Kral Yolu’nu geliştirmişlerdir. Makedonya Kralı İskender
M.Ö.334 ve 332’de Pers ordularını arka arkaya bozguna uğratarak bu büyük
İmparatorluğu yıkmıştır.
Büyük İskender, komutanlarından Sabiktas’ı bölgeyi denetim altına
almakla görevlendirince, halk buna karşı çıkmış ve eski Pers
soylularından Ariarathes’i kral ilan etmişlerdir. I.Ariarathes
(M.Ö.332-322) Kapadokya Krallığı’nın sınırlarını oldukça genişletmiştir.

İskender’in
ölümüne kadar barış içinde yaşayan Kapadokya Krallığı, Roma’nın bir
eyaleti olduğu M.S 17 yılına kadar varlığını korumak için
Makedonyalılarla, Pontuslularla, Galatlarla, Romalılarla mücadele
etmiştir. M.S.17’de Tiberius Kapadokya’yı Roma’ya bağlayarak bölgedeki
kargaşaya son vermiştir. Romalılar bölgeyi ele geçirdikten sonra batıya
bir yol yaparak Ege’ye ulaşımı sağlamış, bu yol askeri ve ticari
bakımdan çok önem taşımıştır. İmparator Septimus Severius Dönemi’nde
ekonomik bakımdan oldukça canlanan Kapadokya’nın merkezi Kayseri daha
sonraki yıllarda İran’dan gelen Sasaniler’in saldırılarına uğramış, III.
Gordianus bu saldırılara karşı şehrin etrafını surlarla çevirtmiştir.

Bu dönemde Anadolu’da yayılmaya başlayan ilk Hıristiyanların bir kısmı
büyük şehirlerden köylere göç etmeğe başlamışlar, Kayseri’nin önemli bir
din merkezi haline geldiği IV. yüzyılda, Göreme ve çevresini gelen
Hıristiyanlar, Kayseri Piskoposu da olan Aziz Basil’in dünya görüşünü
benimseyerek kayalar içinde manastırlar kurmuşlardır.
Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle Kapadokya Doğu Roma
İmparatorluğu’nun (Bizans) hakimiyetine geçmiştir. VII.yüzyılın ilk
yıllarında Kapadokya’da Sasanilerle Bizanslılar arasında yoğun savaşlar
olmuş, Sasaniler bölgeyi 6-7 yıl kadar ellerinde tutmuşlardır. 651’de
Halife Osman Sasanileri yıkınca bölge bu kez Arap-Emevi güçlerinin
akınlarına uğramıştır. Uzun süredir devam eden mezhep çatışmaları
III.Leon’un Müslümanlıktan etkilenerek ikonaları yasaklamasıyla doruk
noktasına ulaştı. Bu durum karşısında bazı Hıristiyan ikon yanlısı
keşişler Kapadokya’ya sığınmaya başladılar. İkonoklasm hareketi yüz
yıldan fazla sürmüştür (726-843).
XIII.yüzyılda
Horasan’dan gelen Türk düşünürü Hacı Bektas-i Veli’nin çalışmaları
sonucunda Türkler bölgede egemenliklerini kurmuşlardır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra, 1077’de Anadolu Selçuklu Devleti
kurulunca, bu topraklar da Orta Asya’dan gelen Türk egemenliğine
girmiştir. Kapadokya yöresi 1071’den önce VII.ve VIII.yüzyıllarda
doğudan İran-Sasani, güneyden gelen Arap-İslam akınlarına hedef
olmuştur. Hititler döneminden kalma yörede bulunan 200’e yakın yeraltı
şehri bu akınlar zamanında geliştirilmiştir. 1308 yılında Anadolu
Selçuklu Devleti yıkılınca Moğol istilasına uğramıştır.

Anadolu Selçuklu Devleti yıkılınca Timur’un daha sonra da Eratna Bey’in
hakimiyetine giren Nevşehir, 1381’de Kadı Burhanettin tarafından ele
geçirildiyse de 1397’de yöreye Karamanoğulları egemen olmuşlardır.
1397’de Yıldırım Beyazıt Karaman ilini topraklarına katınca Nevşehir
(Muşkara) de Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Yıldırım Beyazıt 1402
Ankara Savaşında Timur’a yenilince yeniden Karamanlı Beyliği yörede
egemen olmuştur. II. Beyazıt’ın Karaman Beyliği’ne son vermesi ile
1466’da Muşkara (Nevşehir) kesin olarak Osmanlı topraklarına
katılmıştır.

Antik
dönemde adı ’’Nyssa’’ olan Nevşehir’in Osmanlı İmparatorluğu
zamanındaki adı ’’Muşkara’’ idi. Osmanlı Padişahı III.Ahmet’in damadı ve
sadrazamı olan İbrahim paşa ( 1660-1730 ) doğup büyüdüğü yer olan
Nevşehir’e ilgi göstermiş, Ürgüp’e bağlı 18 haneli küçük bir köy olan
Muşkara’da camiler, çeşmeler, okullar, imaretler, hanlar ve hamamlar
yaptırmış ve adını, yeni şehir anlamına gelen ’Nevşehir’ olarak
değiştirmiştir.

Celali Ayaklanmalarına da sahne olan Nevşehir yöresi XIX.yüzyıl
sonlarında Konya Vilayetinin Niğde Sancağına bağlı bir kaza olarak
yönetiliyordu. Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan yeni idari
yapılanmada Niğde iline bağlı bir ilçe olmuş, 1954’de de il konumuna
getirilmiştir.

Nevşehir’de günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Nevşehir Kalesi
(XII.yüzyıl), Uçhisar Kalesi, Durmuş Kadir Kilisesi, Yusuf Koç Kilisesi,
El Nazar Kilisesi, Saklı Kilise, Meryem Ana Kilisesi, Kılıçlar
Kilisesi, Göreme Açık Hava Müzesi, Göreme Kilise Mimarisi, Tokalı
Kilise, Rahibeler ve Rahipler Manastırı, Aziz Basil Şapeli, Elmalı
Kilise, Azize Barbara Şapeli, Yılanlı (Aziz Onuphrius) Kilise, Karanlık
Kilise, Azize Catherine Şapeli, Çarıklı Kilise, Çavuşin Kilisesi,
Balıklı ve Üzümlü Kilise, Paşabağları ve Aziz Simeon Hücresi, Aziz
Theodore (Tağar) Kilisesi, Pancarlık Kilisesi, Üzümlü Kilise, Aziz Basil
Şapeli, Tatlarin Kilisesi, Aziz Jean (Karşı) Kilisesi, Aziz George
(Kırkdamaltı) Kilisesi, Ağaçaltı Kilisesi, Kokar Kilise, Yılanlı Kilise,
Karabaş Kilisesi, Kubbeli Kilise, Azize Barbara (Tahtalı) Kilisesi,
İbrahim Paşa Külliyesi, Kaya Camisi (1715), Avanos Alaaddin camisi
(XIII.yüzyıl), Ürgüp Taşkınpaşa Camisi, Hacıbektaş Veli Türbe ve Müzesi,
Balım Sultan Türbesi, Beylik Hanı (1726) bulunmaktadır. Göreme Vadisi,
Ballıkaya, Kadirah Deresi, Üzengi Deresi, Çakırcan, Gülşehir Karayolları
Dinlenme Parkı, Kızılırmak Vadisi, Kozaklı Kaplıcası, Gümüşkent
Kaplıcası, Üzengiçay İçmesi, Karakaya İçmesi, Bahçeli İçmesi, Çorak
İçmesi, Ürgüp İçme ve Kaplıcası ilin doğal oluşumları olup başlıca
mesire yerleridir.

Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.nevşehir.gov.tr adresinden, Kenthaber fotoğraf arşivi ve E.Yücel arşivinden alınmıştır.

Konu: Geri: Nevşehir Genel Bilgi C.tesi Nis. 09, 2011 7:29 pm

Nevşehir Gezgin Gözüyle

Avanos:
Nevşehir'in 18 km kuzeyinde olan Avanos'un antik dönemdeki adı
Venessa'dır. Çok sayıda çanak çömlek atölyesi bulunan ilçede seramik
yapım geleneği Hititlerden beri süregelmektedir. Kızılırmak'ın getirdiği
kırmızı toprak ve milden elde edilen seramik çamuru, Avanoslu seramik
sanatçılarının elinde şekil almaktadır. Avanos'ta da Hititler'den beri
çarkla çanak-çömlek yapıldığı bilinmektedir.Bu el sanatı kavimden
kavime,babadan oğula geçerek günümüze kadar gelmiştir.
Avanos'un dağlarından ve Kızılırmak'ın eski yataklarından yumuşak ve
yağlı kil topraklar elenir ve iyice yoğurularak çamur haline
getirilir.Çark adı verilen ve ayakla döndürülen tezgah üzerindeki
çamurun maharetle şekillendirilmesiyle istenilen çanak yapılmış
olur.İşlik denilen atölyelerde üretilen çanaklar önce güneşte,daha sonra
da gölgede kurutulduktan sonra,saman ve talaşla yakılan fırınlarda
800 dereceden başlayıp 1200 derece sıcaklık arasında özenle pişirilir.
Yörede yemek kapları,su testileri,kışlık yiyecek saklamak için çömlekler
ve küpler,su kükleri tanınan çanak ürünleridir. Avanos,günümüzde
"Kapadokya'nın el sanatları ve alış-veriş merkezi"olarak tanınmaktadır.
Ürgüp:
Nevşehir'in 20 km doğusunda olan Ürgüp Kapadokya Bölgesinin en önemli
merkezlerindendir. Göreme'de olduğu gibi tarihsel süreç içerisinde çok
sayıda isme sahip olmuştur. Bizans Döneminde Osiana (Assiana), Hagios
Prokopios; Selçuklular Dönemi'nde Başhisar; Osmanlılar zamanında Burgut
kalesi; Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren de Ürgüp adıyla
anılmıştır.
Hacıbektaş: Nevşehir-Kırşehir yolu üzerinde
Nevşehir'e 45 km uzaklıkta olan Hacı Bektaş, ilçe merkezinde yapılan
kazılar sonucunda Eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Hellenistik ve Roma
Dönemi'ne ait ele geçen eserler, Hacıbektaş Arkeoloji Müzesi'nde
sergilenmektedir. Hacı Bektaş yakınlarındaki Karaburna köyü yakınlarında
Topada ve Sivasa'da olduğu gibi Geç Hitit Dönemi'ne ait Hitit
hiyeroflifi ile yazılmış Karaburna kaya anıtı bulunmaktadır.
Bektaş Efendi Türbesi

M.1603 yılında ölmüş olan Bektaş Efendi ile ilgili pek bir bilgi
iyoktur. Kubbesi ve duvarları kalem işi bezemelerle süslü olan türbe,
Selçuklu Kümbet Mimarisi tarzında inşa edilmiştir.
Bektaşlar

İlçenin 5 km. kadar kuzeyinde; Çivril Köyü yakınlarında bulunmaktadır.
Jeolojik bakımdan önem taşıyan, beş adet dev boyutlu taş vardır.
Taşların efsanesi, Velayetname’de ayrıntılı olarak anlatılır.
Camiler

Alaaddin Camii
Avanos’ta 13.yüzyıl Selçuklu dönemi’ne tarihlenen Saruhan Kervansarayı ve Alaaddin Camii bulunmaktadır. Ürgüp - Taşkınpaşa Camii
Nevşehir, Ürgüp ilçesinin, Damsa köyü merkezinde yer alan Taşkınpaşa
Camii, Karamanlılar Dönemi’ne aittir. Bugün beyaz badana ile boyanması
nedeniyle çirkinleştirilmiş portali geometrik bezeli bordürlerle
süslüdür. Kesme taştan inşa edilmiş Cami, kıble yönünde 3 nefli, onbir
tonozla örtülüdür. Kemerler mermer başlıklı payaler üzerine oturur.
Camii’nin üzeri ise düz toprak damdır.

Halen Ankara Etnografya Müzesi’nde sergilenen cevizden kakma tekniğinde
yapılmış mihrabı bugüne kadar kalan tek ahşap örnek olması nedeniyle
önemlidir. Mihrabın etrafındaki iki sıra bordür arabeks süsleme ve
ayetlerle süslenmiştir.

Niğde - Sungur Bey Camii
İlhanlı
Sultanı Ebusaid’in hükümdarlığı zamanında Seyfeddin Sungur Ağa
tarafından 1335 yılında yaptırılmıştır. Kesme taştan yapılmış,
dikdörtgen planlı Sungur Bey Camii, doğu ve güney portalleri ile
mihrabının taş süslemeleri Selçuklu Devri özelliklerini arz eder.
Süslemelerde kıvrık dallar arasında arslan, griffon başları, yırtıcı
kuşlar, at ceylan tasvirleri dikkat çekmektedir. Ayrıca güney
portalinde, kapı kemerinin üzerinde çift başlı kartal tasviri ve her iki
portalde yer alan gotik tarzındaki süslemeler ilginçtir.

Camii, orijinalde üçer basık kemerle destekli ve üç nefliydi. Daha geniş
olan orta nef üç kubbe, yan nefler ise üçer çapraz tonozla örtülüydü.
Camii, 18.yüzyılda yandığından dolayı üst örtü ağaç direklerle
desteklenmiş orijinal durumunu kaybetmiştir.

Halen Niğde Dışarı Camii’nde bulunan sedef kakmalı ahşap minberinin
kitabesinde, camiinin Büyük Sultan Ebusaid zamanında, Seyfeddin Sungur
Bey’in emriyle, usta Hoca Ebubekir tarafından yapıldığı yazılıdır.
Sungur Bey Camii’nin çift minareli portalinin olması gotik ve islam
sanatının birlikte görülmesi nedeniyle ayrı bir özelliğe sahiptir. Niğde - Alaaddin Camii
Klasik Selçuklu mimarisinin erken örneklerinden biri olan Niğde Alaaddin
Camii, Alaaddin Keykubat zamanında, Abdullah Bin Beşare tarafından 1223
yılında yaptırılmıştır. Mimarı, Sıddık Bin Mahmut ile kardeşi Gazi’dir.

Doğu cephesinde bulunan ve duvar yüksekliğini aşan portali, bezemelerin
en yoğun olduğu yerdir. Pek az boşluk kalacak kadar geometrik (yarım
daire, yarım yıldız, sekiz kollu yıldız vs.) motiflerle işlenmiştir.
Portal nişi 7 sıra mukarnaslıdır. Niş üzerindeki 3 satırlık kitabe
camiinin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı hakkında bilgiler
içermektedir. Kitabenin iki yanında bulunan iki kabartma araştırmacılar
tarafından kadın başı ya da arslan başı olarak yorumlanmaktadır. Basık
kemerli giriş kapısının kemer taşlarının uçları testere dişi
biçimindedir. Kuzeydoğu köşesindeki minarenin yanında, daha küçük ikinci
bir portal daha bulunmaktadır.

Camii kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Yapı iki sıradan dörder ayakla
üç nefe ayrılır. Diğerlerine nazaran daha geniş olan orta nefin tavanı
dört mukarnas sırası ile örülmüş ve burada aydınlık feneri bulunur.

Mihrap önü tavanı yan yana üç kubbe ile örtülüdür. Batıdaki kubbe sekiz
bölümlü mukanaslı tromplara sahiptir. Doğudaki kubbe ise iki pandandif
ve iki tromp üzerine oturur. Mihrap nişi beş köşeli ve mukarnaslıdır.
Yan bordürlerde geometrik motifler yoğunluktadır.

Alaaddin Camii, taş işçiliği, orijinal minaresi, iç mekandaki kubbe
sayısının artışı ve aydınlık feneriyle Anadolu Selçuklu camilerinin en
iyi örneklerindendir. Kiliseler

Durmuş Kadir Kilisesi
Yusuf Koç Kilisesi
El Nazar Kilisesi
Saklı Kilise
Meryem Ana Kilisesi
Kılıçlar Kilisesi
Göreme Açık Hava Müzesi
Göreme Kilise Mimarisi
Tokalı Kilise
Rahibeler ve Rahipler Manastırı
Aziz Basil Şapeli
Elmalı Kilise
Azize Barbara Şapeli
Yılanlı (Aziz Onuphrius) Kilise
Kiler/Mutfak/Yemekhane
Karanlık Kilise
Azize Catherine Şapeli
Çarıklı Kilise
Çavuşin Kilisesi
Balıklı ve Üzümlü Kilise
Paşabağları ve Aziz Simeon Hücresi
Aziz Theodore (Tağar) Kilisesi
Pancarlık Kilisesi
Üzümlü Kilise
Aziz Basil Şapeli
Tatlarin Kilisesi
Aziz Jean (Karşı) Kilisesi
Aziz George (Kırkdamaltı) Kilisesi
Ağaçaltı Kilisesi
Kokar Kilise
Yılanlı Kilise
Soğanlı Vadisi
Karabaş Kilisesi
Kubbeli Kilise
Azize Barbara (Tahtalı) Kilisesi

Kaleler

NEVŞEHİR KALESİ

Selçuklular dönemine tarihlenen Nevşehir Kalesi Nevşehir’in kurucusu
Damat İbrahimpaşa tarafından onarılmış ve l979 yılında da yeniden
restore edilerek tahrip olmaktan kurtarılmıştır. UÇHİSAR KALESİ

Yerden
yüksekliği 179 metreye kadar ulaşan Uçhisar Kalesi, Kapadokya
bölgesinin en önemli seyir noktalarından birisidir. Bizanslılar
tarafından Şato olarak kullanıldığı ifade edilen tarihi kale ilk çağın
doğal gökdelenleri olarak da belirtilmektedir. Uç hisar kalesinin
zirvesi aynı zamanda bölgenin panaromik seyir noktasıdır. kale
içerisinde bulunan çok sayıdaki odalar birbirlerine merdivenler,
tüneller ve koridorlarla bağlanmıştır.

Kapadokya’nın Konumu

Roma İmparatoru Augustus zamanında Antik Dönem yazarlarından Strabon 17
kitaplık ‘Geographika’ adlı kitabında (Anadolu XII, XIII, XIV) Kapadokya
Bölgesi’nin sınırlarını güneyde Toros Dağları, batıda Aksaray, doğuda
Malatya ve kuzeyde Doğu Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş bir
bölge olarak belirtir. Bugünkü Kapadokya Bölgesi Nevşehir, Aksaray,
Niğde, Kayseri ve Kırşehir illerinin kapladığı alandır. Daha dar bir
alan olan kayalık Kapadokya Bölgesi ise Uçhisar, Göreme, Avanos, Ürgüp,
Derinkuyu, Kaymaklı, Ihlara ve çevresinden ibarettir. VOLKANLARIN PATLAMASI VE JEOLOJİK OLUŞUM

Kaya Yapısı

Kapadokya Bölgesi’ndeki Erciyes, Hasandağı ve Göllüdağ jeolojik
devirlerde aktif birer volkandı. Bu volkanla birlikte diğer çok sayıdaki
volkanların püskürmeleri Üst Miyosen’de (10 milyon yıl önce) başlayıp,
Holosen’e (Günümüz) kadar sürmüştür. Neojen gölleri altındaki
yanardağlardan çıkan lavlar, platoda, göller ve akarsular üzerinde
100-150 m. kalınlığında farklı sertlikte tüf tabakasını oluşturmuştur.
Bu tabakanın bünyesinde tüften başka tüffit, ignimbirit tüf, lahar,
volkan külü, kil, kumtaşı, marn aglomera ve bazalt gibi jeolojik
kayaçlar bulunmaktadır.

Ana volkanlardan püsküren maddelerle şekillenen plato, şiddeti daha az küçük volkanların püskürmeleriyle
sürekli değişime uğramıştır. Üst Pliosen’en başlayarak başta Kızılırmak
olmak üzere akarsu ve göllerin bu tüf tabakasını aşındırmaları
nedeniyle bölge bugünkü halini almıştır.

Peribacalarının Oluşumu :

Vadi yamaçlarından inen sel sularının ve rüzgarın, tüflerden oluşan
yapıyı aşındırmasıyla ‘Peribacası’ adı verilen ilginç oluşumlar ortaya
çıkmıştır. Sel sularının dik yamaçlarda kendine yol bulması, sert
kayaların çatlamasına ve kopmasına neden olmuştur. Alt kısımlarda
bulunan ve daha kolay aşınan malzemenin derin bir şekilde oyulması ile
yamaç gerilemiş, böylece üst kısımlarda yer alan şapka ile aşınmadan
korunan konik biçimli gövdeler ortaya çıkmıştır. Daha çok Ürgüp
civarında bulunan şapkalı peribacaları konik gövdeli olup, tepe
kısımlarında bir kaya bloku bulunmaktadır. Gövde tüf, tüffit ve volkan
külünden oluşmuş kayaçtan; şapka kısmı ise lahar ve ignimbirit gibi sert
kayaçlardan oluşmaktadır. Yani şapkayı oluşturan kaya türü, gövdeyi
oluşturan kaya topluluğuna oranla daha dayanıklıdır. Bu peribacasının
oluşumu için ilk koşuldur. Şapkadaki kayanın direncine bağlı olarak,
peribacaları uzun veya kısa ömürlü olmaktadır.

Kapadokya Bölgesi’nde erozyunun oluşturduğu peribacası tipleri; şapkalı, konili, mantar biçimli, sütunlu ve sivri kayalardır.

Peribacaları en yoğun şekilde Ürgüp-Uçhisar-Avanos üçgeni arasında kalan
vadilerde, Ürgüp-Şahinefendi arasındaki bölgede Nevşehir Çat kasabası
civarında, Kayseri Soğanlı vadisinde ve Aksaray Selime köyü civarında
bulunmaktadır.

Peribacalarının dışında vadi yamaçlarında yağmur sularının oluşturduğu
ilginç kıvrımlar bölgeye ayrı bir özellik katmaktadır. Bazı yamaçlarda
görülen renk armonisi, lav tabakalarının ısı farkından dolayıdır. Bu
oluşumlar Uçhisar, Çavuşin-Güllüdere, göreme-Meskendir, Ortahisar
Kızılçukur ve Pancarlı vadilerinde gözlenir. Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi

Şehir merkezinde ve Hacıbektaş-ı Veli Müzesi’nin 100 m. kadar
batısındadır. Sulucakarahöyük’te, 1967-1976 yılları arasında yapılmış
olan bilimsel kazılarda ortaya çıkan arkeolojik buluntular
sergilenmektedir. Tek höyükten çıkan eserlerin sergilenmesi bakımından
önemli bir müzedir. Pazartesi günü dışında hergün açıktır. Kadıncık Ana Evi
Velayetname’de adı geçen ve Bektaşilik’te önemli sayılan bir kişinin
ikamet ettiği evdir. Müze Müdürlüğü’ne başvurulması halinde görevli
sağlanarak ziyaret edilebilir. Bektaş Efendi Türbesi
M.1603
yılında ölmüş olan Bektaş Efendi ile ilgili pek bir bilgi yoktur.
Kubbesi ve duvarları kalem işi bezemelerle süslü olan türbe, Selçuklu
Kümbet Mimarisi tarzında inşaa edilmiştir.

Çilehane-Deliklitaş
İlçenin 3km. doğusundaki Arafat Dağı’nda bulunan mağaradır. Hacı
Bektaş-ı Veli’nin bu mekanda halvette bulunduğuna inanılır. Ayrıca, bu
delikten geçenlerin günahlarından arındığı yönünde bir inanç da vardır.
Zemzem çeşmesi, Hacı Bektaş-ı Veli, Yunus Emre ve Ozanlar Anıtları ile
5.000 kişilik modern amfitiyatro bu tepede bulunmaktadır. Beştaşlar
İlçenin 5 km kadar kuzeyinde; Çivril Köyü yakınlarında bulunmaktadır.
Jeolojik bakımdan önem taşıyan, beş adet dev boyutlu taş vardır.
Taşların efsanesi, Velayetname’de ayrıntılı olarak anlatılır. ****** Evi
İlçe merkezinde bulunan evde; M. Kemal ******, 22-23 Aralık 1919
tarihlerinde konuk edilmiştir. XIX. yüzyılda inşaa olunan ev, restore
edildikten sonra, Müze-Ev olarak halkın ziyaretine açılacaktır. Nevşehir Müzesi

1967 yılında Damat İbrahim Paşa Külliyesi’nin bir kompleksi olan medrese
binasında ve imarethanesinde ziyarete açılmış, 1987 yılında Kültür
Merkezi’ndeki yeni binasına taşınmıştır.

Eserler arkeolojik ve etnografik iki seksiyonda teşhir edilmektedir.
Arkeolojik seksiyon Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağları, Frig, Urartu,
Hellenistik, Roma ve Bizans’tan ibarettir. Ayrıca, İran, Mezopotamya, ve
Kıbrıs kökenli eserler de sergilenmektedir. Etnoğrafik seksiyonda ise Osmanlı
ve Cumhuriyet Dönemine ait aydınlatma araçları, yazma eserler,
silahlar, yöresel giysiler, el işleri, halı ve kilimler, erkek ve kadın
takıları ile mutfak eşyaları bulunmaktadır. Ayrıca Nevşehir Müze
Müdürlüğü’ne bağlı ören yerleri Göreme’de Açık Hava Müzesi, Avanos’ta
Zelve Ören Yeri ve Çavuşin Kilisesi, Özkonak’ta Yeraltı Şehri,
Gülşehir’de St. Jean Kilisesi ve Açıksaray Harabeleri, Derinkuyu Yeraltı
Şehri, Kaymaklı Yeraltı Şehri, Acıgöl yakınlarındaki Tatlarin’de
Tatlarin Kilisesi ve Yeraltı Şehri, Ürgüp yakınlarındaki Mazı Yeraltı
Şehri’dir.

Çilehâne - (Deliklitaş)

İlçenin 3 km. doğusundaki Arafat Dağı’nda bulunan mağaradır. Hacı
Bektaş-ı Veli’nin bu mekanda halvette bulunduğuna inanılır. Ayrıca, halk
arasında bu delikten geçenlerin günahlarından arındığı yönünde bir
inanç da vardır. Zemzem çeşmesi, Hacı Bektş-ı Veli, Yunus Emre ve
Ozanlar Anıtları ile 5000 kişilik tiyatro bu tepede bulunmaktadır. Mesire Yerleri

Konu: Geri: Nevşehir Genel Bilgi C.tesi Nis. 09, 2011 7:31 pm

Göreme Vadisi

İl merkezine 14 km uzaklıkta, Kızılırmak’a güneyden açılan bir vadidir.
Vadi boyunca asfalt bir yol uzanmaktadır. Göreme vadisinin yamaçlarında
çok sayıda peribacaları vardır. Peribacaları içine oyulmuş mağara ve
kiliseler tarihsel değerleri de olan anıtlardır. Vadi tabanı, zengin su
kaynakları ve büyük bitki örtüsüyle, ilgi gören dinlenme yerlerindendir.
Peribacaları ile tarihsel yerleri görmeye gelenler, buralarda
dinlenebilmektedir. Kadirah Deresi

İl merkezine 3 km uzaklıktaki bu dinlenme yeri, Narköy sınırları içinde
kalmaktadır. Burada Nevşehir çayının bazalt kayalarını yararak açtığı
çok sayıda delik ve çağlayanlar vardır. Jeolojik yapısı ve jeomorfolojik
oluşumuyla yörenin ilgi çeken mesire yerlerinden olan Kadirah deresine
asfalt bir yolla ulaşılabilmektedir. Ballıkaya

İl merkezine 5 km uzaklıktaki bu dinlenme yeri, özellikle
manzarası nedeniyle ilgi toplar. Göre kasabasının güneyinde bir bazalt
tepesi üzerinde yer alan Ballıkaya, geniş alanların kolayca
görülebildiği bir yerdir.

Üzengi Deresi

Ortahisar’ın güneyinden başlayarak Ürgüp yakınlarından Damsa çayı
vadisine açılan Üzengi deresi boyu, sıkça gidilen dinlenme
yerlerindendir. Duvar gibi yükselen vadi yamaçlarıyla, tabanda birbirini
izleyen meyve bahçeleri ve mineral bakımdan zengin maden sularıyla ilgi
çeken bir dinlenme yeridir. Bu yöre il merkezine 14 km’lik asfalt bir
yolla bağlıdır. Kızılırmak Kıyıları

Kızılırmak vadisi, Avanos ve Gülşehir yörelerinde genişleyerek, doğal
kumsallar ve ağaçlık dinlenme yerleri ortaya çıkmıştır. Avanos’ta,
özellikle akarsuyun güney kıyıları, günü birlik gidilen yöredir.
Dinlenme yerlerinin bulunduğu yöre, yaklaşık 19 km’lik asfalt bir yolla
merkeze bağlıdır. Gülşehir’de, Kızılırmak kıyısında kimi yerler mesire
yeri olarak ayrılmış, buralarda gerekli alt yapı tesisi kurulmuştur. Gülşehir Karayolları Dinlenme Parkı

Gülşehir ilçesinde Kızılırmak nehri kenarında, piknik ve mesire yeri
olarak alt yapısı ve çevre düzenlemesi yapılmış, günü birlik kullanıma
açık bir mesire yeridir. İl merkezine uzaklığı 20 km’dir.

Çakırcan

Gülşehir ilçesi Tuzköy kasabasında Kızılırmak nehri kenarındadır. Kaynak
sularının bol olduğu ve zengin bitki örtüsüne sahip olan bu yerde
alabalık üretim tesisleri de mevcuttur. Günü birlik piknik ve mesire
yeri olarak alt yapı ve çevre düzenlenmesi yapılmıştır. İl merkezine
uzaklığı 28 km’dir.

Dedebağı

Hacıbektaş ilçesine Kırşehir yolu doğrultusunda ilçeye 3 km uzaklıkta
bulunan Dedebağı, dergaha bağlanmış olup, tekkenin açık olduğu
zamanlarda önemli ocaklardan birisi idi. Koruma altına alınan bu yerde
Şekerpınar’ı ile Hacı Melek Baba’nın mezarlarını kapsayan bir türbe
vardır. Yeşillikler içinde bol suyu olan bu yer, mesire yeri olarak alt
yapısı mevcuttur. İçmeler-Kaplıcalar

Nevşehir’de çok sayıda içme ve kaplıca vardır. İlde kaplıca denince akla
Kozaklı kaplıcaları gelmektedir. Nevşehir’deki içme ve kaplıcaların
büyük bölümü gelişen turizme paralel olarak değerlendirilmeye başlanmış,
bu alanda önemli sayılabilecek gelişmeler olmuştur. Kozaklı Kaplıcaları

Kozaklı’nın
güneyindeki dere yatağı boyunca çok sayıda sıcak su kaynağı vardır.
Toplam debisi 30 lt/sn’yeye ulaşan bu suların bir bölümü dereye
karışmakta, bir bölümü ise, bir süre açıkta aktıktan sonra yeniden
yeraltına çekilmektedir.

Kozaklı’nın doğusunda, Özel İdare’nin eski Kozoğlu hamamı vardır.
Günümüzde bu hamam havuz taşları dışında bütünüyle yıkılmış durumdadır.
Suyu az olmakla birlikte, Türkiye’nin radyoaktif olma özelliği
bakımından en yüksek kaplıcalarından biridir. Sondajla toplanan suyun
bir bölümü yeni yapılan turistik motellerde kullanılmaktadır. Üç ayrı
havuzdan birbirine akıtılarak soğutulan su, banyolara ve dairelere
verilmektedir.

İlçedeki eski Belediye hamamının sıcak su gereksinimi de bu kaynaklardan
karşılanmaktadır. Hamamın kadın ve erkek bölümlerine iki ayrı kaynaktan
su gelmektedir.

Kozaklı’daki Uyuz kaynağı, suyu en soğuk (27 ºC) olanıdır. Radyoaktif
olan bu sudan, öbür suların soğutulmasında yararlanılmaktadır.

Kozaklı’daki sondaj kuyusu, Kozoğlu hamamı, Belediye hamamı ve Uyuz
hamamının suları, kloro-bikarbonate ve sülfatlı alkalik, toprak alkalik
karışık sulardır. Ağrılı rahatsızlıklarla romatizmada yararlı olan bu
sular, iç salgı bezlerinin rahatsızlıklarında da kullanılmaktadır. Gümüşkent (Salanda) Kaplıcası

Hem
kaplıca hem de içmece özelliği taşıyan Gümüşkent kaplıcası, Gülşehir’in
Gümüşkent bucağının kuzeyindedir. Gülşehir Hacıbektaş karayolundan 3 km
içerde kalan bu içmenin düzenli bir yolu yoktur. Su, yarısı doğal
betonlaşmış bir havuzun içerisinden kaynamaktadır. İkinci bir havuzda
toplanan su, bahçe sulamasında yararlanılmakta, saniyede yaklaşık 1
litre kaynayan su, yöre halkınca, deri hastalıklarında banyo yoluyla
kullanılmaktadır.

Gümüşkent İçmesi, toprak alkali bikarbonatlı ve bol karbondioksitli bir
maden suyudur. İçme olarak değerlendirildiğinde metabolizma
hastalıklarında, karaciğer ve safra kesesi yetersizliklerinde yararlı
olmaktadır. Üzengiçay İçmesi

Ürgüp’ün 3 km kadar güneyinde, Üzengiçay’ın yatağının iki yanında
kaynamaktadır. Yüzeye çıkarken pirit parçaları da sürükleyen bu içmenin
debisi 0,55 lt/sn’dir. Kuzeydeki kaynağın suyu ise daha soğuk ve miktarı
biraz daha fazladır. Her iki kaynak hafif kükürtlü hidrojen kokuludur.
Yöre halkı, çevresi ağaçlık olan bu içmeleri, genelde mesire yeri olarak
kullanmaktadır. İçme olarak değerlendirildiğinde, karaciğer ve safra
kesesi yetersizliklerinde yararlı olmaktadır. Çorak İçmesi

Nevşehir-Avanos karayolu üzerindeki bu içme 2000 Evler mahallesindedir.
Bu içmenin alt yapı tesisleri yapılmıştır. Gelenler günü birlik
yararlanabilmektedir. Geceleme imkanı yoktur.

Alkali, tuzlu ve bikarbonatlı olan çorak madensuyu, içme olarak
değerlendirildiğinde sindirimi kolaylaştırıcı, salgıyı artırıcı etki
yapmaktadır. Karakaya İçmesi

Nevşehir-Avanos karayolu üzerinde, il merkezine 13 km uzaklıktadır. Alt
yapı tesisi yoktur ve gelenler günü birlik faydalanabilmektedir.Sodyum
bikarbonatlı ve alkalik sulardan olan Karakaya İçmesi, mide ve bağırsak
rahatsızlıklarında yararlı olmaktadır. Ürgüp İçme ve Kaplıcası

Kaynak ilçe merkezinin 5 km doğusundadır. Suyun sıcaklığı 140 ºC’dir.
Tuzlu, kokusuz, gazsız sular grubundadır. Deri hastalıklarında su
banyosunda ve kaynağın az ilerisindeki kükürtlü çamurdan yarar sağlanır.
Bahçeli İçmesi

Kaynak Ürgüp’e bağlı Bahçeli köyünün kuzeybatısındadır. Suyu 18 ºC olan
bu içme fazla gazlı, kokusuz, bikarbonatlı safra suları ihtiva eder.
Hazmı kolaylaştıran ve böbrekleri temizleyen bu su aynı zamanda safra
suyu olarak da kullanılır.

Alintidir

» Akne Vulgaris Genel Bilgi